Osmanlıda Terör ve Padişah Fermanı (Bir örnek)
Padişah Tuğrası (III.Mustafa)
Diyarbakır Valisi Vezirim Mustafa Paşa Diyarbakır eyaletinde bulunan sancaklar mutasarrıfları (yöneticileri) yüce makamımın hizmetçilerinden olan bu konuyu bildirmekle görevli olarak tayin olunan Efendi (boşluk) kadısı ile birlikte yüce fermanım sizlere ulaştığı zaman bilinsin ki, Çarsancak ve Çemişgezek ve Eğin kazaları ahalileri yüce makamıma dilekçe sunup haydutluk ve eşkiyalık ile meşhur Desmelü ve Şeyh Hasanlu eşkıyalarının terbiye edilmeleri ve cezalandırılmaları ve düzenleri için 1175 senesinde hala Van muhafızı olan yüce kişi dünyanın önde gelen düzen sağlayıcılarından olan Zaralızade Vezirim Feyzullah Paşa memur olduğunda Desmelü eşkıyası af ve aman dilemek ve teslim olmak için teşebbüs eyleyip bazı şartlara uymak ve bir takım kayıtlar altına alınmak şartıyla
cezalandırılmalarından vazgeçilerek ve bu konudaki taahhütleri mahkemece kayıt altına alınıp mahkemenin verdiği belge de yüce padişahlık makamıma ulaşıp baş muhasebeye kayıt olduğu halde hala Çarsancak Voyvodası Karaçorlu İsmail adlı kişi sözü edilen eşkıyayı tahrik eylediği ve kabul eyledikleri taahhütlere zıt olarak sözü edilen bu eşkıyaları yanına getirip pek çok fukaraya bulaşıp eziyet edip Sağman kazasına tabi Rum Kığı ve Ebrikan ve İncefe ve Vahta isimli köylerin mallarını ve eşyalarını yağma ve çapulculuklarla talan eylediklerinden başka Çemişgezek Kazasına tabi Ahduka Nahiyesi köylerini basıp mallarını ve hayvanatlarını gasp ve yağma ettikleri ve bizzat kasabanın içinde elli adet katırlarını ve Sis Nahiyesinin dahi altmış adet katır ve merkeplerini ve Dama Köyünün on sekiz adet katırlarını yağma ve gasp eyledikleri ve bazı adamları da haksız yere öldürdükleri ve Eğin kazasına tabi Köskan Köyünün dört adet adamını haksız yere öldürüp ve sekiz neferini yaralayıp ve mallarını ve hayvanatlarının tümünü yağma ve gasp eyledikleri işte adı geçen İsmailʹin ve sözü edilen eşkıyanın ve zulüm ve baskılarına fakir ve aciz halk bir türlü takat dayanamayıp fakir ahalinin bu durumdan çok zarar gördüğünü, bu bahsedilen olayların böylece cereyan eylediği Pertek ve Eğin ve Sağman kazaları ve Çemişgezek kazası ahalileri taraflarından ifade edilip gönderdikleri üç adet bildirimleri ve bir adet de huzurumuzda olan belgeleri ve adı geçen evraklar, ibraz ve istekler tarafımızca görülmüş ve incelenmiş olunup ahalinin mağduriyet ve perişanlığı malumum olduğuna binaen sözü edilen eşkıyanın üzerlerine varılıp aldıkları ve gasp eyledikleri mallar mahkeme aracığıyla alınarak sahiplerine geri iade edilmesi, öldürülen adamlar için daha dururumun mahkeme edilerek eşkıyaya gerekli cezasının verilmesi ve cezanın infaz edilmesi ve bundan sonra haydutluk ve eşkıyalığa başlamamak ve fukaraya zülüm eylememek üzere tekrar düzenin kurulması ve huzurun sağlanması konusunda ey adı geçen vezirim görevli kişisin. Özellikle bunun için sen görevlendirildin. Ki, eyalet dahilinde olan sancak beyleri dahi bu konuda senin maiyetine tayin olunmuşlardır. Şimdi işbu yüce emrim sana ulaştığında işin altını üstünü iyi bir düşün, nasıl ve ne vakit hareket edeceğini işin erbabı ile iyice görüş ve meşveret ederken görev vereceğin kişileri iyi organize edip ve maiyetine memur olan sancak mutasarrıflarını dahi tam silahlı adamlarıyla yanında toplayıp ve götürüp dikkatli gidip ve gelin. Sorumluluğun altındaki fukara halk senden ve adamlarından hiçbir şekilde mağdur ve rencide olmasın.
Adamların ve askerlerin çok sağlam ve düzenli olarak beraberce onların üzerlerine varıp bu düzeni bozan, fesat çıkaran ve bu melanete sebep olan eşkıyayı ele geçirip derhal aldıkları ve gasp eyledikleri malları ve her ne var ise bir tohum tanesi dahi olsa mahkemenin uygun gördüğü şekilde eşkıyalardan alarak asıl sahiplerine teslim edilsin.
Adam öldürmek konusuna gelince, uygun şekilde mahkemesi görülerek haklıya hakkını vererek cezaya müstahak olanların bir an evvel cezalandırılarak bu pisliğin temizlenmesiyle bundan sonra bu gibi haydutluk ve eşkıyalığın ortaya çıkmaması için tekrar sağlam düzene bağlayıp ve düzen verdikten sonra görev yerine dönüp lakin bu bahane ile emrin altındaki diğer askerleri de zapdetmeyip ağmazlık sebebi ile fukaraya zulüm ve eziyet olunduğu ve memuriyeti halka eziyet amacıyla kullanmak, görevini mal elde etmeye alet etmek, suçu olmayanlara bu bahane ile suçlu muamelesi çekmek gibi taarruzlar kulağıma gelirse hiçbir özür kabul edilmeyerek gerekli cezalarını görecekler.
Her şeyi iyi gözetle, ona göre gözlerini aç, uyanık ol ve uyanık hareket et.
Siz ki sancak yöneticileri, mükemmel ve donanımlı ve silahlı adamlarınızla adı geçen vezirin maiyetinde görevli olduğunuza binaen vezirimin size göndereceği buyrultu gereğince davranın ve hareket edin. Ve sizi her ne vakit talep ederse derhal yerinizden ve maiyetiniz ile birlikte hareket edip onun huzuruna gidip emrine giriniz.
Yazılı ve sözlü her emrine uyup size buyuracağı emre muhalefetten ve kusur ve tembellikten son derece çekinip ve sakının. Yüce fermanım bu şekilde buyrulmuştur.
Elinize ulaştığında aynen yazıldığı şekilde hareket edesiniz, bütün hükümlerine itaat edesiniz, aksini yapmaktan gayet sakınasınız, bunu böyle bilesiniz, padişahlık tuğrama itimat kılasınız.
Yazılma Tarihi: 15 Şaban 1176 (Miladi: 1 Mart 1763)
Osmanlı Arşivlerinde yaptığım bir araştırma sırasında bulduğum belgenin tercüme edilmiş şeklidir.
Diyarbakır Valisi Vezirim Mustafa Paşa Diyarbakır eyaletinde bulunan sancaklar mutasarrıfları (yöneticileri) yüce makamımın hizmetçilerinden olan bu konuyu bildirmekle görevli olarak tayin olunan Efendi (boşluk) kadısı ile birlikte yüce fermanım sizlere ulaştığı zaman bilinsin ki, Çarsancak ve Çemişgezek ve Eğin kazaları ahalileri yüce makamıma dilekçe sunup haydutluk ve eşkiyalık ile meşhur Desmelü ve Şeyh Hasanlu eşkıyalarının terbiye edilmeleri ve cezalandırılmaları ve düzenleri için 1175 senesinde hala Van muhafızı olan yüce kişi dünyanın önde gelen düzen sağlayıcılarından olan Zaralızade Vezirim Feyzullah Paşa memur olduğunda Desmelü eşkıyası af ve aman dilemek ve teslim olmak için teşebbüs eyleyip bazı şartlara uymak ve bir takım kayıtlar altına alınmak şartıyla
cezalandırılmalarından vazgeçilerek ve bu konudaki taahhütleri mahkemece kayıt altına alınıp mahkemenin verdiği belge de yüce padişahlık makamıma ulaşıp baş muhasebeye kayıt olduğu halde hala Çarsancak Voyvodası Karaçorlu İsmail adlı kişi sözü edilen eşkıyayı tahrik eylediği ve kabul eyledikleri taahhütlere zıt olarak sözü edilen bu eşkıyaları yanına getirip pek çok fukaraya bulaşıp eziyet edip Sağman kazasına tabi Rum Kığı ve Ebrikan ve İncefe ve Vahta isimli köylerin mallarını ve eşyalarını yağma ve çapulculuklarla talan eylediklerinden başka Çemişgezek Kazasına tabi Ahduka Nahiyesi köylerini basıp mallarını ve hayvanatlarını gasp ve yağma ettikleri ve bizzat kasabanın içinde elli adet katırlarını ve Sis Nahiyesinin dahi altmış adet katır ve merkeplerini ve Dama Köyünün on sekiz adet katırlarını yağma ve gasp eyledikleri ve bazı adamları da haksız yere öldürdükleri ve Eğin kazasına tabi Köskan Köyünün dört adet adamını haksız yere öldürüp ve sekiz neferini yaralayıp ve mallarını ve hayvanatlarının tümünü yağma ve gasp eyledikleri işte adı geçen İsmailʹin ve sözü edilen eşkıyanın ve zulüm ve baskılarına fakir ve aciz halk bir türlü takat dayanamayıp fakir ahalinin bu durumdan çok zarar gördüğünü, bu bahsedilen olayların böylece cereyan eylediği Pertek ve Eğin ve Sağman kazaları ve Çemişgezek kazası ahalileri taraflarından ifade edilip gönderdikleri üç adet bildirimleri ve bir adet de huzurumuzda olan belgeleri ve adı geçen evraklar, ibraz ve istekler tarafımızca görülmüş ve incelenmiş olunup ahalinin mağduriyet ve perişanlığı malumum olduğuna binaen sözü edilen eşkıyanın üzerlerine varılıp aldıkları ve gasp eyledikleri mallar mahkeme aracığıyla alınarak sahiplerine geri iade edilmesi, öldürülen adamlar için daha dururumun mahkeme edilerek eşkıyaya gerekli cezasının verilmesi ve cezanın infaz edilmesi ve bundan sonra haydutluk ve eşkıyalığa başlamamak ve fukaraya zülüm eylememek üzere tekrar düzenin kurulması ve huzurun sağlanması konusunda ey adı geçen vezirim görevli kişisin. Özellikle bunun için sen görevlendirildin. Ki, eyalet dahilinde olan sancak beyleri dahi bu konuda senin maiyetine tayin olunmuşlardır. Şimdi işbu yüce emrim sana ulaştığında işin altını üstünü iyi bir düşün, nasıl ve ne vakit hareket edeceğini işin erbabı ile iyice görüş ve meşveret ederken görev vereceğin kişileri iyi organize edip ve maiyetine memur olan sancak mutasarrıflarını dahi tam silahlı adamlarıyla yanında toplayıp ve götürüp dikkatli gidip ve gelin. Sorumluluğun altındaki fukara halk senden ve adamlarından hiçbir şekilde mağdur ve rencide olmasın.
Adamların ve askerlerin çok sağlam ve düzenli olarak beraberce onların üzerlerine varıp bu düzeni bozan, fesat çıkaran ve bu melanete sebep olan eşkıyayı ele geçirip derhal aldıkları ve gasp eyledikleri malları ve her ne var ise bir tohum tanesi dahi olsa mahkemenin uygun gördüğü şekilde eşkıyalardan alarak asıl sahiplerine teslim edilsin.
Adam öldürmek konusuna gelince, uygun şekilde mahkemesi görülerek haklıya hakkını vererek cezaya müstahak olanların bir an evvel cezalandırılarak bu pisliğin temizlenmesiyle bundan sonra bu gibi haydutluk ve eşkıyalığın ortaya çıkmaması için tekrar sağlam düzene bağlayıp ve düzen verdikten sonra görev yerine dönüp lakin bu bahane ile emrin altındaki diğer askerleri de zapdetmeyip ağmazlık sebebi ile fukaraya zulüm ve eziyet olunduğu ve memuriyeti halka eziyet amacıyla kullanmak, görevini mal elde etmeye alet etmek, suçu olmayanlara bu bahane ile suçlu muamelesi çekmek gibi taarruzlar kulağıma gelirse hiçbir özür kabul edilmeyerek gerekli cezalarını görecekler.
Her şeyi iyi gözetle, ona göre gözlerini aç, uyanık ol ve uyanık hareket et.
Siz ki sancak yöneticileri, mükemmel ve donanımlı ve silahlı adamlarınızla adı geçen vezirin maiyetinde görevli olduğunuza binaen vezirimin size göndereceği buyrultu gereğince davranın ve hareket edin. Ve sizi her ne vakit talep ederse derhal yerinizden ve maiyetiniz ile birlikte hareket edip onun huzuruna gidip emrine giriniz.
Yazılı ve sözlü her emrine uyup size buyuracağı emre muhalefetten ve kusur ve tembellikten son derece çekinip ve sakının. Yüce fermanım bu şekilde buyrulmuştur.
Elinize ulaştığında aynen yazıldığı şekilde hareket edesiniz, bütün hükümlerine itaat edesiniz, aksini yapmaktan gayet sakınasınız, bunu böyle bilesiniz, padişahlık tuğrama itimat kılasınız.
Yazılma Tarihi: 15 Şaban 1176 (Miladi: 1 Mart 1763)
Osmanlı Arşivlerinde yaptığım bir araştırma sırasında bulduğum belgenin tercüme edilmiş şeklidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder